अस्तित्ववाद (TU lecturer syllabus)

 A. तल दिइएको मध्ये कुन अस्तित्ववादी 'मानव सधैं आफ्नो छिमेकीसँग सम्भावित रूपमा द्वन्द्वमा रहन्छ र सबै सामाजिक सम्बन्धहरू विफलताका लागि अभिशप्त छन्' भन्ने सिद्धान्तसँग सम्बन्धित छन्?

1. सोरेन कीर्केगार्ड

2. ज्याँ-पल सार्त्र

3. पाउल टिलिच

4. कार्ल जास्पर्स

सही उत्तर: विकल्प 2 – ज्याँ-पल सार्त्र

विस्तृत व्याख्या:

अस्तित्ववादीले अस्तित्ववाद (Existentialism) भन्ने दार्शनिक सिद्धान्त प्रस्तुत गर्छन्, जुन प्राकृतिकवाद (Naturalism) र आदर्शवाद (Idealism) दुबैको विरोधमा विकसित भएको थियो। यो युरोपेली चिन्तनको नवीनतम आन्दोलन हो र बौद्धिक क्षेत्रमा हालै देखापरेको दर्शनको रूपमा लिइन्छ।

महत्त्वपूर्ण अस्तित्ववादी चिन्तकहरू आफैलाई कुनै पनि दर्शन वा समूहमा वर्गीकृत गर्न अस्वीकार गर्छन्। अस्तित्ववाद चरम व्यक्तिवाद (extreme individuality) को दर्शन हो।

यद्यपि, सबै अस्तित्ववादी चिन्तकहरूका बीच केही महत्त्वपूर्ण साझा विचारहरू पाइन्छन्।

जसरी की:

ज्याँ-पल सार्त्र (1905),

सोरन कीर्केगार्ड (1813–1855),

मार्टिन हाइडेगर,

कार्ल जास्पर्स

यी सबैले अस्तित्ववादको विकासमा योगदान दिएका छन्।

कीर्केगार्डलाई अस्तित्ववादको पिता (Father of Existentialism) मानिन्छ।

सार्त्रका अनुसार:

मानव सधैं सम्भावित रूपमा आफ्ना छिमेकीहरूसँग द्वन्द्वमा हुन्छ, र पारिवारिक, साथी, प्रेम सम्बन्ध वा राष्ट्रसँगको सबै सामाजिक सम्बन्ध असफलताका लागि अभिशप्त हुन्छन्।

शिक्षामा अस्तित्ववाद अनुसार सार्त्रको विचार:

शिक्षाको उद्देश्य मानवीय हो, अर्थात् आन्तरिक विकास, स्व-

अनुभूति, र आत्म-चेतना विकास गर्नु।

अस्तित्ववादीहरू सम्पूर्ण मानिसको शिक्षामा जोड दिन्छन्, जसमा भावना, सोच, अनुभव आदि समावेश हुन्छन्, ताकि व्यक्तिले आफू को हो, जीवनको उद्देश्य के हो भन्ने बुझ्न सकोस्।

शिक्षा प्रणालीले नैतिक र स्वतन्त्र निर्णय लिन सक्ने अवसर दिनुपर्छ।

शिक्षाले विद्यार्थीलाई आफ्नो अस्तित्व र उद्देश्य आफैं पहिचान गर्न सहयोग गर्नुपर्छ।